شقاق مقعدی یا فیشر، یکی از شایع‌ترین و دردناک‌ترین مشکلات ناحیه نشیمنگاه است که به صورت یک پارگی یا شکاف در پوست حساس کانال مقعد بروز می‌کند. بسیاری از افراد در طول زندگی خود ممکن است این عارضه را تجربه کنند، اما به دلیل ماهیت آن، اغلب از مراجعه به پزشک خودداری می‌کنند. درک علت ابتلا به شقاق مقعدی اولین و مهم‌ترین قدم برای پیشگیری و درمان موثر آن است، زیرا عوامل مختلفی از یبوست مزمن و سبک زندگی نادرست گرفته تا بیماری‌های زمینه‌ای، می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند.
شناخت دقیق علت شقاق نه تنها به انتخاب روش درمانی مناسب کمک می‌کند، بلکه از مزمن شدن (طولانی شدن) زخم و عود مجدد آن جلوگیری می‌نماید. چه علت فیشر یک مسئله ساده مانند فشار ناشی از یبوست باشد یا یک بیماری پیچیده‌تر، تشخیص صحیح توسط متخصص اهمیت بالایی دارد. در همین راستا، پارما کلینیک به عنوان کلینیک نشیمنگاه تهران، با بهره‌گیری از متخصصان مجرب و تجهیزات پیشرفته، آماده ارائه خدمات تخصصی تشخیصی و درمانی در این زمینه به مراجعین محترم است.
علت ابتلا به شقاق مقعدی
علت ابتلا به شقاق مقعدی یا فیشر به دلایل مختلفی بستگی دارد. اصلی ترین علت آن فشار وارد شده به ناحیه مقعد است. به طور کلی شقاق به شکاف و پارگی ناحیه مقعد گفته می‌شود. از نشانه های شقاق مقعدی می‌توان به درد، خونریزی و ایجاد یک شکاف قابل مشاهده اشاره کرد. شما با رعایت نکاتی جهت پیشگیری می‌توانید از ابتلا به آن مصون بمانید. روشهای درمان خانگی و گیاهی شقاق به شما جهت تسکین عارضه کمک می‌کند. بهتر است بدانید جهت درمان انواع شقاق با لیزر درمانی سریع ترین و پیشرفته ترین روش است.
از دلایل بروز و علت ابتلا به شقاق مقعدی می توان به این موارد اشاره کرد:
- یبوست و اسهال مزمن
- بارداری و زایمان طبیعی سخت
- استفاده از دستمال زبر و خشن
- عدم رعایت بهداشت فردی و خاراندن مقعد
- رابطه جنسی مقعدی
- سرطان و بیماری های التهابی روده
- تنگ بودن عضلات دریچه مقعد
یبوست و اسهال مزمن
با جلوگیری از یبوست و اسهال می‌توانید از ابتلا به این عارضه دور بمانید. رژیم های غذایی غلط و استفاده بیش از حد از فست فود ها، سرخ کردنی ها منجر می‌شود که میزان شیوع شقاق مقعدی افزایش یابد. مصرف مناسب خوراکی های ملین و سبک زندگی سالم از بروز یبوست و اسهال پیشگیری می‌کند. همانطور که یبوست با ایجاد فشار از دلایل و علت ابتلا به شقاق مقعدی یا فیشر است.
اسهال به مدت طولانی در به وجود آمدن فیشر نقش دارد. اسهال سوزش کانال مقعد را دو چندان کرده و سبب آزردگی بیشتر بافت این ناحیه و تشدید شقاق می‌شود. یبوست و اسهال مزمن از اصلی ترین دلایل و علت ابتلا به شقاق مقعدی یا فیشر است.
مدرسه پزشکی هاروارد (Harvard Medical School) در مقاله ای در مورد ارتباط بین اسهال و ابتلا به شقاق مقعدی چنین بیان می کند:
اسهال اسیدی‌تر از مدفوع معمولی است و می‌تواند ناحیه اطراف مقعد را تحریک و ملتهب کند و آن را در برابر پارگی آسیب‌پذیر سازد .
بارداری و زایمان طبیعی سخت
بارداری و زایمان طبیعی باعث فشار به ناحیه تحتانی لگن و ایجاد بیماری های مقعدی می‌شود. به همین علت خطر مبتلا شدن به شقاق در بانوان بسیار بیشتر از مردان است.
استفاده از دستمال زبر و خشن
خشک نمودن مقعد پس از دستشویی با دستمال های زبر سبب ایجاد زخم های ناحیه مقعدی می‌شود. حتما باید از استفاده کردن دستمال های خشن اجتناب شود و حوله یا دستمال با بافت لطیف و نرم یا دستمال مرطوب جایگزین شود.
عدم رعایت بهداشت فردی و خاراندن مقعد
سعی کنید ناحیه مقعد را با صابون های بدون عطر و آب بشویید و پاکیزه نگه دارید و آن را با حوله های نرم خشک نگه دارید. عدم رعایت بهداشت فردی و تمیز نگه نداشتن سبب ایجاد انگل هایی در مقعد می‌شود که به دنبال آن باعث خارش در مقعد می‌شود. پس بیماری هایی مانند وجود انگل و یا حساسیت های پوستی رکتوم سبب احساس خارش های مکرر مقعد می‌شود. اگر به موقع درمان نشود در اثر خاراندن بیش از حد شقاق مقعد نمایان خواهد شد.
رابطه جنسی مقعدی
یکی از دلایل و علت ابتلا به شقاق مقعدی یا فیشر رابطه جنسی مقعدی می باشد که سبب آسیب رسانی جدی به بافت های کانال رکتوم و اسفنکتر های داخلی این عضو خواهد شد. بافت مقعد برای این نوع رابطه نشده و سبب ابتلا به انواع آسیب ها می‌شود. این روابط علاوه بر فیشر مشکلات بی اختیاری روده را نیز به وجود خواهد آورد.
سرطان و بیماری های التهابی روده
سرطان ناحیه راست روده، بیماری کرون و بیماری های التهابی روده می‌توانند مقعد را با حساسیت مواجه کرده و موجب پیدایش شقاق شوند. پس افراد مبتلا به این بیماری ها باید مراقبت های لازم را برای جلوگیری از شقاق و سایر بیماری های نشیمنگاهی به عمل آورند.
تنگ بودن عضلات دریچه مقعد
تنگی عضله های مقعد موجب می‌شود که مدفوع به سختی خارج شده و نیاز به زور و فشار زیاد هنگام اجابت مزاج باشد. در نتیجه فرد خونریزی می‌کند و به مرور شاهد زخم و برش های سطحی مقعد خواهد بود. به این افراد توصیه می‌شود با مصرف ملین ها و فیبر عمل دفع را برای خودشان آسان کنند.
نتیجه گیری
در نهایت، می‌توان گفت که علت ابتلا به شقاق مقعدی اغلب چند عاملی است و مواردی چون یبوست مزمن، اسهال‌های طولانی مدت، فشار بیش از حد هنگام اجابت مزاج، آسیب‌های فیزیکی و گاهی بیماری‌های التهابی روده در ریشه آن قرار دارند. صرف نظر از علت شقاق، نادیده گرفتن علائم و به تأخیر انداختن درمان می‌تواند منجر به اسپاسم عضله اسفنکتر، کاهش خون‌رسانی به زخم، مزمن شدن آن و در نتیجه، افزایش شدید درد و پیچیدگی‌های بیشتر شود. پیشگیری از طریق اصلاح رژیم غذایی غنی از فیبر و سبک زندگی سالم، کلید اصلی دوری از این عارضه دردناک است.
اگرچه روشهای خانگی مانند استفاده از ملین‌ها و نشستن در آب گرم می‌توانند به تسکین موقت علائم کمک کنند، اما درک علت فیشر و درمان قطعی آن نیازمند ارزیابی دقیق پزشکی است. پارما کلینیک، به عنوان مرکز درمان بیماری های نشیمنگاهی، با ارائه روشهای نوین و کم‌تهاجمی و ترکیب انواع درمان شقاق مقعدی مانند لیزر درمانی، به بیماران کمک می‌کند تا بهبودی کامل و سریع را تجربه کنند. مراجعه به موقع به متخصصان این مرکز می‌تواند شما را از درد و ناراحتی طولانی مدت این بیماری رها سازد.
سوالات متداول
آیا شقاق مقعدی همان هموروئید (بواسیر) است؟
خیر. شقاق یک پارگی یا شکاف در پوست کانال مقعد است، در حالی که هموروئید (بواسیر) به تورم و التهاب رگ‌های خونی در داخل یا خارج مقعد گفته می‌شود. اگرچه علائم آن‌ها (مانند خونریزی و درد) ممکن است مشابه باشد، اما علت ابتلا به شقاق و درمان آن با هموروئید کاملا متفاوت است.
چرا برخی از شقاق‌های مقعدی به راحتی بهبود نمی‌یابند و مزمن می‌شوند؟
شقاق مزمن (که بیش از ۶ هفته طول بکشد) اغلب به دلیل ایجاد یک چرخه معیوب رخ می‌دهد. پارگی باعث اسپاسم (سفت شدن) عضله اسفنکتر داخلی مقعد می‌شود؛ این اسپاسم، جریان خون به محل زخم را به شدت کاهش داده و مانع از بهبودی طبیعی و ترمیم بافت آسیب‌دیده می‌گردد.
آیا استرس می‌تواند علت فیشر باشد؟
استرس به طور مستقیم علت فیشر نیست، اما می‌تواند به طور غیرمستقیم در بروز آن نقش داشته باشد. استرس شدید می‌تواند منجر به مشکلات گوارشی مانند یبوست یا اسهال شود، یا باعث سفت شدن ناخودآگاه عضلات لگن و اسفنکتر مقعد گردد که همگی از عوامل خطر اصلی برای ایجاد شقاق هستند.
آیا برای درمان شقاق همیشه به جراحی یا لیزر نیاز است؟
خیر. شقاق‌های حاد (جدید) اغلب با درمان‌های محافظه‌کارانه و خانگی مانند افزایش مصرف فیبر، نوشیدن آب کافی، نشستن در لگن آب گرم (Sitz Bath) و استفاده از پمادهای موضعی (مانند نیتروگلیسیرین یا مسدودکننده‌های کانال کلسیم) برای کاهش اسپاسم عضله، بهبود می‌یابند. جراحی یا لیزر معمولا برای موارد مزمن که به این درمان‌ها پاسخ نداده‌اند، توصیه می‌شود.
